قدامت نام «خلیج فارس» در نقشه‌های بریتانیایی و استانبولی

به گزارش خبرگزاری ایرنا؛ خلیج فارس، یکی از راهبردی‌ترین، مهمترین و قدیمی‌ترین پهنه‌های آبی جهان، از دیرباز نقش کلیدی در معادلات ژئوپلیتیکی، تجاری و فرهنگی منطقه داشته است.

این خلیج زیبا در قلب خاورمیانه، به دلیل منابع عظیم انرژی و پیشینه تاریخی و تمدنی‌، جایگاهی بی‌بدیل درحافظه تاریخی ملت‌ها نگاشته و ریشه در متون کهن تاریخی و جغرافیایی دارد.

خلیج فارس از دورانی که تمدن ایران بر دنیا حکومت داشت تا دنیای مدرن امروز در انواع نقشه‌ها و مستندات مختلف به طور پیوسته و مستند یاد شده است.

اسناد فراوانی در قالب کتاب‌ها، نقشه‌ها، متون دیپلماتیک و علمی از سراسر جهان گواهی می‌دهند که این نام یک واقعیت جغرافیایی و تاریخی تثبیت‌شده است.

روزهای اخیر بار دیگر نام این کهن خلیج همیشه فارس در کانون یک جنجال سیاسی قرار گرفته است و شایعات خنده‌دار از احتمال تغییر نام «خلیج فارس» به «خلیج عربی» توسط ترامپ، کسی که سیاست‌هایش در دوران نخست ریاست‌جمهوری‌ به طور عمده معطوف به افزایش فشار سیاسی، اقتصادی و روانی بر ایران بوده و در دوران دوم ریاست جمهوری‌اش پیچیده تر از گذشته بازی‌های سیاسی راه انداخته است، شنیده می‌شود.

این موضوع به طور قطع با استقبال گرم بسیاری از کشورهای عربی همراه بوده ولی مردم ایران و کارشناسان تاریخ با آن مخالفت شدید دارند چرا که این اقدام، تحریف واقعیت‌های مسلم تاریخی است.

مخالفت ایرانیان با هرگونه تغییر نام خلیج فارس، تنها یک حساسیت ملی‌گرایانه یا احساسی نیست بلکه پاسخی قاطع به تلاش برای تحریف هویت تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی منطقه به شمار می‌رود زیرا نام «خلیج فارس» نه تنها بخشی از هویت تاریخی ایران، بلکه یک واژه‌ ثبت‌شده در صدها سند و نقشه معتبر جهانی است که توسط سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد، یونسکو و بسیاری از دایره‌المعارف‌های علمی نیز به رسمیت شناخته شده است.

خلیج فارس» برای مردم ایران تنها یک اسم جغرافیایی نیست بلکه نمادی از پیوند چند هزار ساله با تمدن، تجارت دریایی، و حضور تاریخی در منطقه‌ای است که همواره تحت تأثیر فرهنگ ایران قرار داشته است.

در راستای روشنگری و پاسداشت هویت تاریخی این خلیج زیبای ایران، به بررسی پیشینه نام خلیج فارس در متون معتبر پرداخته و در ادامه به ۲ نمونه از نقشه‌های تاریخی مهم اشاره می‌کنیم که در آن‌ها نام «خلیج فارس» و «Persian Gulf» به وضوح ثبت شده است.

در ادامه توضیحاتی از این ۲ نقشه تاریخی که در مرکز اسناد و کتابخانه ملی شمالغرب ایران واقع در شهر تبریز می‌پردازیم که از زبان مسعود برزگر جلالی، مدیر این مرکز نقل می‌شود.

پرده اول: نقشه بریتانیایی

این نقشه که به عنوان نقشه آسیا نام دارد، در سال ۱۸۰۱ میلادی( قبل از جنگ‌های ایران و روس و اوایل دوران قاجار) به چاپ رسیده است.

محدوده سبز رنگ در میانه این نقشه، نشان دهنده محدوده کشور ایران در آن سال‌ها است. نام انگلیسی «Persian Gulf» در قسمت جنوب غربی نقشه ایران به وضوح به چشم می‌خورد.

براساس نامی که در گوشه نقشه آمده است، «George Allen» حکاک این نقشه بوده است.

پرده دوم: نقشه استانبول

این نقشه در سال ۱۳۳۱ قمری به زبان فارسی ترسیم شده است.

محل نگاشتن این نقشه نیز برحسب نوشتاری که در گوشه نقشه دیده می‌شود، شهر استانبول است.
این نقشه نشان دهنده کشور ایران است در مقیاس یک در ۲هزار و نام شهرها و دریاهای آن در زمان نگاشتن نقشه نیز بر روی نقشه حک شده است

هویت تاریخی هر ملتی، سرمایه بی بدیل آن ملت است

مسعود برزگر جلالی، مدیر اسناد و کتابخانه ملی شمال‌غرب کشور در ادامه گفتگوی اختصاصی با ایرنا، اظهار کرد: هویت تاریخی هر ملتی، سرمایه بی بدیل آن ملت به شمار می‌رود و قطعا عده‌ای خیرخواه و عده‌ای بدخواه این ملت وجود دارند.

وی افزود: افراد خیرخواه همواره درحال تلاش برای ثبت و ضبط این هویت تاریخی مردم و نگهداری از گنج گرانبها و ارزشمند هستند ولی بدخواهان تلاش می‌کنند تا این هویت را به نام خود بزنند یا آن را دچار جعل و تحریف کنند.

وی افزود: ایران یکی از سه تمدن بزرگ دنیا با بیش از هفت هزار قدامت است که به هیچ وجهی قابل قیاس با کشورهای امروزی مثل امریکا که فقط ۷۰۰ سال است کشف شده، نیست.

برزگر جلالی گفت: قطعات برجا مانده از تمدن ما در طول سال‌های گذشته کشف و ضبط و در موزه‌های دنیا نگهداری شده است که نشان دهنده قدامت بالای تاریخ ایران است.

وی افزود: بررسی اسناد، کتاب‌ها و مستندات تاریخی به قدمت چند هزار ساله از جمله کتاب «المسالک و الممالک»، «حدود العالم من المشرق الی المغرب» و سایر کتب و اسنادی که جزو حافظه تاریخی یونسکو است، نام «خلیج فارس» را به صراحت آورده‌اند.

وی اظهار کرد: نام خلیج فارس حتی در کتب مرجع عرب با عنوان خلیج فارس، خلیج پارس و خلیج پارسه مطرح شده و این نام جزو بدیهی ترین‌ عناوین در دنیا است.

مدیر اسناد و کتابخانه ملی شمال‌غرب ایران در خصوص نقطه آغاز جعل نام این خلیج، گفت: یکی از مستشاران انگلیسی برای اولین بار در سال ۱۹۶۰ در کتابش عنوان جعلی خلیج عرب را برای خلیج فارس مطرح می‌کند و دلیل آن را چنین می‌گوید که اطراف این خلیج را عرب‌ها دیدم و از ادب به دور دانستم که نام آن خلیج عرب نباشد و همین حرفش نقطه آغاز انحرافات بوده و سپس یکی از سران عرب از آن سواستفاده می‌کند.

پایان پیام/.