پیش‌بینی‌ها، چشم‌اندازها و تحلیل‌ها از نشست «دوحه 3» چیست؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری ایرنا در کابل؛ سومین نشست دوحه که قرار است در دهم ماه سرطان سال جاری برگزار شود، نمایندگان بیش از 25 کشور و سازمان‌های بین‌المللی در آن اشتراک کرده و وضعیت افغانستان را در ابعاد مختلف مورد بحث‌و بررسی قرار خواهند داد. این نشست در حالی برگزار می‌شود که مقامات دولت سرپرست افغانستان هنوز هم با دید شک‌و تردید به آن می‌نگرند و اشتراک‌شان را  کما فی السابق در این نشست مشروط کرده‌اند.

امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه دولت سرپرست، به روز یکشنبه، 13 جوزا، در دیدار با توماس نیکلاسن، نمایندهٔ ویژه اتحادیهٔ اروپا برای افغانستان گفت: امارت اسلامی افغانستان چگونکی برگزاری نشست دوحه 3 را بررسی می‌کند و سپس موقف خویش را اعلام خواهد نمود.

به گفته متقی، پالیسی امارت اسلامی افغانستان بر مبنای توازن و تعامل مثبت با تمام کشورهای جهان بوده و خواهان اشتراک معنی‌دار در نشست دوحه 3 که باعث فلاح مردم و کشور گردد، می‌باشد.

ذبیح الله مجاهد سخنگوی دولت سرپرست افغانستان نیز یکشنبه‌شب 6 جوزا، به رسانه‌ها گفت: درصورت منفعت کشور، حاضر به اشتراک در سومین نشست دوحه هستیم.

مجاهد افزود: پیش از این یکی از شرط‌ها این بود که باید به نمایندگی از افغانستان تنها امارت اسلامی آن‌جا حضور داشته باشد تا وحدت افغانستان در نشست تمثیل شود، این برای ما بسیار مهم است.

مجاهد تصریح کرد: ما سومین نشست دوحه را بررسی داریم، اگر منافع افغانستان در آن تامین باشد، بدون شک ما اشتراک خواهیم کرد و اگر شرایط افغانستان مدنظر گرفته نشود و این نشست‌ها به‌خاطر این ایجاد شود که افغانستان را پراکنده نشان بدهد، بدون شک ما در این نشست حضور پیدا نخواهیم کرد.

سخنگوی دولت سرپرست افغانستان تاکید کرد: سومین نشست باید روی تعامل بیش‌تر با امارت اسلامی، رفع ممنوعیت‌ها بر مقامات دولت سرپرست و مسایل کلیدی افغانستان گفت‌وگو شود.

این گفته‌ها در حالی ابراز می‌شود که برخی از تحلیلگران سیاسی نیز، یا با استناد به نشست اول و دوم دوحه که هیچ نتیجه‌ای برای افغانستان در پی نداشت قضیه را مورد ارزیابی و قضاوت قرار می‌دهند و یا هم آن را به نشست بن تشبیه می‌کنند.

به باور بسیاری از آگاهان، دیدگاه سیاسی سران دولت سرپرست افغانستان، هنوزهم با دیدگاه بسیاری از کشورها آنچه را برای افغانستان فکر می‌کنند، از جمله تشکیل دولت همه شمول فاصله دارد، از این جهت نمی‌توان به نتیجه نشست سوم دوحه بسیار امیدوار بود.

پیش از این گلبدین حکمتیار گفته بود: "نشست سوم دوحه تکرار تجربه ناکامی بن است و هدف آن انتخاب بنین سیوان و اخضر ابراهیمی دیگر است که فرد مورد علاقه آمریکا خواهد بود و مأموریتش هماهنگی بین کشورهایی است که در حوادث افغانستان دخیل‌اند."

با این حال، اما باید گفت که از نظر زمانی و مکانی، شرایط نشست بن، با نشست دوحه کاملاً متفاوت است، زیرا در نشست بن، اولاً نمایندگان تمام احزاب و نهاد‌های سیاسی بزرگ افغانستان حضور داشتند و ایجاد یک دولت شبیه دولت سهامی در نظر بود، به این معنی که نماینده‌ی هر یکی از احزاب موثر باید در ساختار دولت حضور داشته باشند که در نهایت همینگونه هم شد.

ثانیاً طالبان که جزء از حقیقت‌های افغانستان بود در این نشست به صورت مرموزانه از میدان سیاست کنار زده شد، اما همین گروه، امروز حاکم مطلق و بلا منازع در افغانستان است و از یک موقف بلند حرف می‌زند و اشتراک خود در نشست دوحه را مشروط گذاشته است، با این وجود چگونه کشورهای غربی موفق خواهد شد تا تجربه بن را تکرار کرده و دولت دست نشانده یا سهامی را در افغانستان حاکم بسازد؟!

با تمام این گفته‌ها و تحلیل‌ها، برای روشن شدن بیشتری ابعاد قضایایی مربوط به‌چگونگی رابطه افغانستان با جهان طی نزدیک به سه سال، لازم است اندکی به عقب برگردیم و نشست‌های اول و دوم دوحه را مورد بازنگری قرار دهیم.

نتیجه نشست اول دوحه چه بود؟

اولین نشست دوحه که به تاریخ 10 / 2 / 1402  با حضور نمایندگان 25 کشور و سازمانهای بین‌المللی در دوحه برگزار شد هیچ نماینده‌ای از دولت سرپرست افغانستان در آن  دعوت نشد.

این در حالی بود که جریان حاکم در افغانستان، پس از سقوط نظام جمهوریت سخت نیاز به توجه جهان و شناسایی داشتند، اما دبیر کل سازمان ملل از اول اعلام کرد که در این نشست از سران طالبان دعوت نشده است.

شرکت کنندگان این نشست عمدتاً کشورهای کمک کننده به افغانستان بودند که در مورد بحران بشری، و عدم حضور زنان در ساختار دولت و موئسسات خارجی صحبت کردند. اما چیزی که پیش از آغاز گفتگو سازمان ملل و نمایندگان بسیاری از کشورها آنرا رد کردند و گفتند در آجندا داخل نیست موضوع به رسیمت شناسی دولت سرپرست بود.

در این نشست آنچه را سران نظام حاکم در کشور انتظار داشتند که همانا موضوع به رسمیت‌شناسی و داشتن روابط رسمی افغانستان با جهان بود نه تنها که به دست نیامد بلکه اصلاً روی آن بحث نشد.

این نشست به دلیل اینکه نماینده‌ای از دولت سرپرست افغانستان حضور نداشت و سران حکومت کنونی خواستهای کشورها و نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی را در غیاب افغانستان و در پشت پرده، مداخله در امور داخلی افغانستان عنوان کردند بدون نتیجه پایان یافت.

دستاورد دومین نشست دوحه چه بود؟

 دومین نشست دو روزه سازمان ملل از 18 الی 19 ماه فبروری 2024  که 8 ماه بعد از نشست اول در دوحه برگزار شد، از مهمترین نشست‌های بین‌المللی در باره افغانستان بعد از سقوط نظام جمهوریت بود. برای اولین بار نمایندگان ویژه ۲۱ کشور از منطقه‌ و جهان در امور افغانستان از جمله چین، روسیه، پاکستان، ایران و آمریکا و نمایندگان ویژه اتحادیه اروپا و سازمان همکاری اسلامی برای دو روز با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، دور یک میز جمع شدند و درباره آینده رابطه‌شان با افغانستان تحت سلطه دولت جدید بحث و گفتگو کردند.

در نشست دوم برخلاف نشست اول از سران دولت سرپرست افغانستان دعوت شد، اما به دلیل اینکه پایه‌های نظام جدید در کشور اندکی استحکام یافته بود و درعین حال برخی کشورها سفارت‌های خود در افغانستان را مسدود نکردند و روابط افغانستان با جهان نیز حد اقل به صورت دفاکتو در حال جان گرفتن بود، مقامهای دولت کنونی اشتراک خود به دومین نشست دوحه را مشروط گذاشتند که عمده‌ترین شرط شان عدم حضور نمایندگان جامعه مدنی افغانستان در این نشست بود.

از نشست دو روزه سازمان ملل در دوحه نیز آنچه انتظار می‌رفت به دست نیامد و بدون نتیجه مشخصی پایان یافت و از نگاه بسیاری از تحلیلگران سیاسی، این هم یک نشست ناکام بود، هرچند نفس گردهم آمدن کشورها و سازمان‌های مهم جهانی برای بحث در باره افغانستان از اهمیت زیادی برخوردار بود.

هرچند دبیرکل سازمان ملل متحد در پایان نشست گفت که همه شرکت کنندگان در باره پایان وضعیت کنونی در افغانستان توافق نظر داشتند. همچنین شرکت کننده‌ها توافق داشتند که خواهان افغانستانی هستند که با خود و همسایگانش و جامعه جهانی در صلح زندگی کند‍‍، به تعهدات جهانی خود پایبند باشد، به حقوق شهروندانش احترام بگذارد تا به این ترتیب این کشور دوباره به ن‍‍ظام اقتصادی و سیاسی جهان ادغام شود، اما گوترش در نهایت اعتراف کرد که تلاش‌ها حقیقتاً به بن بست خورده است.

اکنون سومین نشست دوحه به میزبانی سازملل در دوحه برگزار می‌شود، دیده شود که این نشست چه نتیجه‌ای را در پی خواهد داشت، آیا روزنه امیدی برای به‌رسمیت شناسی افغانستان باز خواهد شد و افغانستان یکبار دیگر عضو رسمی جامعه جهانی قرار خواد گرفت، یا اینکه مانند دو نشست قبلی عاری از نتیجه خواهد بود؟

پایان پیام/